به گزارش خبرگزاری «حوزه»، همانطوری که معصومین ( علیهم السلام ) به تعریف عیب کالا نپرداخته اند، فقها نیز به پیروی از آنان وارد این حوزه نشده اند، زیرا حد و مرز این گونه امور از عرفیات محسوب می شود.
یکی از مباحث مطرح در داد و ستد، معیوب بودن کالا است که در ادامه نکاتی را در این زمینه مطرح می کنیم:
کار دین بیان احکام است و تشخیص موضوع با خود مردم خواهد بود.
مثلا فقها بیان می کنند خون انسان و هر حیوانی که خون جهنده دارد، نجس است. اما تشخیص این که چه حیواناتی دارای این ویژگی هستند با مکلفین و اشخاص است.
مقوله عیب کالا نیز همین می باشد، آنچه فقها بیان می دارند این است که عیب کالا دارای احکامی است، اما تشخیص این که عیب چیست با عرف، مکلفین و مردم است.
* کیفیت تشخیص
تشخیص معیوب بودن کالا توسط مردم دو گونه صورت می گیرد:
* عرف عام
در بسیاری از موارد، تشخیص عیب به کارشناسی نیاز نداشته و امر آسانی است. در این گونه موارد عرف و مردم به راحتی کالای معیوب را از کالای سالم تمییز می دهند. بیشتر اجناس سوپر مارکت ها و خواروبارفروشی از این دسته است، مانند:
*تخم مرغ فاسد
*حبوبات آفت زده
*شیرفاسد شده
*اجناس کپک زده مانند نان، رب و پنیر
*مرغ و ماهی ای که رنگ آن تغییر یافته یا دارای بوی نامطبوع است
*وجود اشیا در بسته بندی ها؛
*کالای با تاریخ مصرف گذشته
* عرف خاص
در برخی موارد تشخیص عیب به راحتی امکان پذیر نمی باشد و تخصص و کارشناسی می طلبد. عهده دار این موارد دستگاه های ذی ربط و در زمینه اجناس سوپرمارکت ها، اداره بهداشت می باشد.
* نقش زمان و مکان
نمی توان نقش زمان و مکان را در تشخیص عیب نادیده انگاشت، بدین معنی که ممکن است چیزی در زمان یا مکانی عیب محسوب شود در حالی که در زمان یا مکان دیگر عیب به شمار نرود.
بر این اساس آنچه معیار است، عرف زمان و مکان معامله می باشد که چه چیزهایی را عیب می شمارند و چه چیزهایی را عیب محسوب نمی کنند.
* امتحان نمودن جنس با خوردن وآشامیدن
ناپسند نیست که مشتری قبل از خریدن خوراکی یا نوشیدنی آن را امتحان و مقداری از آن تناول کند مشروط به اینکه به جنس یا بسته بندی آسیبی وارد نشود.
در این زمینه بیان چند مطلب لازم است؛
الف) رعایت مسائل بهداشتی با امتحان کردن جنس منافاتی ندارد، مثلا مشاهده می شود در برخی از فروشگاه ها برای ارائه نمونه عسل، توسط قاشق یک بار مصرفی مشتری را به بررسی کیفیت جنس خود تشویق می کنند.
ب) یکی از فواید عمده امتحان کردن جنس، جلوگیری از غرر ، جهالت و ریسک است.
در حقیقت با ارائه نمونه به مشتری و امتحان کردن جنس از جانب وی شفاف سازی کامل در مورد خوراکی یا نوشیدنی صورت می پذیرد.
ج) دیگر از فواید امتحان کردن جنس، آن است که فروشنده اتمام حجت می کند تا بعدا به پس آوردن یا ادعای دیگر منجر نشود.
د) بدیهی است امتحان کردن خوردنی و نوشیدنی در مورد همه اجناس موجود در سوپرمارکت ها امکان داشته و فقط در برخی از انها این امر میّسر است.
تدوین : حجت الاسلام والمسلمین سید جعفر ربانی
